Ν. Καζαντζάκης

"Ν' αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω". Νίκος Καζαντζάκης

Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2011

O TEN TEN

 Ο Τεντέν είναι o ήρωας της ομώνυμης σειράς κόμικς του Ερζέ (Herge). Το κόμικ άρχισε να δημοσιεύεται στις 10 Ιανουαρίου του 1929 στο παιδικό ένθετο Le Petit Vingtième της εφημερίδας Le XXe Siècle [20ός αιώνας].


Σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα κόμικς παγκοσμίως, με περισσότερες από διακόσια εκατομμύρια πωλήσεις, ενώ έχει μεταφραστεί σε 58 γλώσσες. Έχουν κυκλοφορήσει συνολικά 24 τεύχη, το τελευταίο από τα οποία κυκλοφόρησε το 1983. Επίσης, έχουν γυριστεί τέσσερις κινηματογραφικές ταινίες.

Ο Τεντέν είναι ένας… Βέλγος δημοσιογράφος, ο οποίος συνέχεια εμπλέκεται σε περίεργες και παράξενες περιπέτειες. Οι φίλοι και οι συνεργάτες του είναι οι ντετέκτιβς Ντυπόν και Ντιπόν, ο Καπετάνιος Χάντοκ, ο καθηγητής Τρύφων Τουρνεζόλ και ο πιστός του σκύλος Μιλού ένα λευκότριχο φοξ τεριέ (πόσο, αλήθεια, μοιάζει αυτός ο ήρωας με τον Ιντεφίξ του Οβελίξ;).

Ο Ερζέ ποτέ δεν υπήρξε σαφής για την προέλευση του ονόματος Τεντέν. Οι μελετητές του έργου του συμπεραίνουν ότι μπορεί να προέρχεται από την παρήχηση του Totor, ενός προγενέστερου του Τεντέν χάρτινου ήρωά του, ή από το υποκοκοριστικό των γαλλικών ονομάτων Martin (Μαρτίνος), Corentin (Κοραντίνος) και Augustine (Αυγουστίνος).

Σε αυτές τις ιστορίες, ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός, αφού είναι και ο μοναδικός σύντροφος του ήρωα. Συνομιλεί κανονικά με τον Τεντέν, λέει τη γνώμη του, διαφωνεί και συμβουλεύει. Το ουσιαστικό τους δέσιμο, όμως, δεν παραβλέπει διαφορές στο χαρακτήρα και τάσεις ανεξαρτησίας. Ο Μιλού «πατάει» πιο σταθερά στα πόδια του, ενώ ο Τεντέν δεν σκέφτεται τίποτα άλλο από την επιτυχία της αποστολής του.


Ο ρόλος του Μιλού υποβαθμίζεται κάπως με την εμφάνιση του καπετάνιου Χάντοκ, παρά την ιδιαίτερη αδυναμία και των δύο στο ουίσκι. Με το που δοκιμάζουν τις πρώτες σταγόνες, ξεχνούν τα πάντα και δυσκολεύουν τη ζωή του Τεντέν. Σταδιακά, οι ιστορίες γίνονται πιο σύνθετες, με τον Τεντέν και τον καπετάνιο να μονοπωλούν το ενδιαφέρον. Όμως, όλο και κάποια ευκαιρία εμφανίζεται για τον Μιλού, που έχει το δικό του τρόπο να πρωτοστατεί. Άλλωστε, η ιδιαίτερη αγάπη εκατομμυρίων θαυμαστών αποδεικνύει ότι δεν έπαψαν ποτέ να τον θεωρούν το άλλο μισό του Τεντέν.

Οι πρώτες του ιστορίες δημοσιεύτηκαν στο νεανικό ένθετο της εφημερίδας των Βρυξελλών «20ος αιώνας». Ο Τεν Τεν είναι ο ξανθομάλλης νεαρός με το χαρακτηριστικό τσουλούφι (όπως ακριβώς ο Φώτης στην τηλεοπτική σειρά ΠΑΡΑΠΕΝΤΕ), που δουλεύει ως ρεπόρτερ και μπλέκεται σε απίθανες περιπέτειες μυστηρίου σε κάθε γωνιά του πλανήτη, μαζί με το πιστό του σκύλο Μιλού. Ο Μιλού είναι ταυτισμένος με τον Τεν Τεν και για πολλά χρόνια η σειρά είχε τίτλο «Οι περιπέτειες του Τεν Τεν και του Μιλού».

Η πρώτη περιπέτεια του νεαρού ρεπόρτερ με τον τίτλο «Ο Τεν Τεν στη χώρα των Σοβιέτ», που είδε το φως της δημοσιότητας το 1929, κατηγορήθηκε για αντικομμουνισμό, επειδή ασκούσε κριτική στο σταλινικό καθεστώς. Έτσι, για πολλά χρόνια ο Τεν Τεν θεωρήθηκε ως προϊόν του Ψυχρού Πολέμου. Σημειώνουμε εδώ, πως η συγκεκριμένη περιπέτεια του Τεντέν είναι και η μοναδική που δεν έχει μεταφραστεί και δεν έχει εκδοθεί ποτέ στην Ελλάδα. Στις επόμενες περιπέτειές του, ο... ατρόμητος δημοσιογράφος αντιμετώπισε λαθρέμπορους ναρκωτικών, πολεμώντας πάντα τους κακούς και βοηθώντας τους αθώους και τα θύματα αυτού του πλανήτη. Από εικαστικής πλευράς ο Ερζέ έχει πολλούς θαυμαστές για την καθαρή, εκφραστική και τόσο φωτεινή πινελιά του (ligne claire), ανάμεσά τους και τους δημιουργούς της ποπ-αρτ Άντι Γουόρχολ και Ρόι Λιχτενστάιν.

Ο Τεν-Τεν γνώρισε μεγάλη επιτυχία μεταπολεμικά, προκαλώντας ως και τη ζήλεια του τότε Γάλλου Προέδρου Σαρλ Ντε Γκολ, ο οποίος είχε πει χαρακτηριστικά: «Ο μοναδικός διεθνής ανταγωνιστής μου είναι ο Τεν Τεν». Από τις αρχές της δεκαετίας του 70 η λάμψη του ήρωα και των περιπέτειων του άρχισε να φθίνει, μετά τις κατηγορίες που εκτοξεύτηκαν εναντίον του τόσο για μισογυνισμό, όσο και για ρατσισμό.

Ένας από τους δευτερεύοντες ήρωες της σειράς είναι ο ελληνοαμερικανός μεγιστάνας Ροβέρτος Ρασταπόπουλος, που πιστώνεται στους κακούς της σειράς και συχνά δημιουργεί αξεπέραστα εμπόδια στον Τεντέν. Είναι ιδιοκτήτης των κινηματογραφικών στούντιο Cosmos Pictures, τα οποία χρησιμοποιεί ως προκάλυμμα για τις παράνομες δραστηριότητές του. Είναι προφανές ότι ο Ερζέ εμπνεύστηκε τον ήρωά του από τον τότε παγκόσμιο μεγιστάνα Αριστοτέλη Ωνάση.

Σήμερα, το « Ίδρυμα Ερζέ» που διαχειρίζεται τα δικαιώματα του Τεν Τεν είναι μία επικερδής βιομηχανία εκατομμυρίων ευρώ. Εκτός από τα βιβλία, ο ήρωας έχει πρωταγωνιστήσει στη μικρή και την μεγάλη οθόνη, αλλά και στο θέατρο.

Για την μεγάλη οθόνη πολλά χρόνια ονειρεύονταν ο διάσημος αμερικανός σκηνοθέτης Στίβεν Σπίλμπεργκ να γυρίσει μια ταινία με τον Τεντέν και αυτές τις μέρες βλέπουμε το έργο του  (Το μυστικό του Μονόκερου) στις αίθουσες.


Ακόμη πιο πολλά χρόνια πριν...συγκεκριμένα το 1961 γυρίστηκε η πρώτη και καλύτερη μεγάλη κινηματογραφική παραγωγή, με τον ήρωα του Ερζέ να φεύγει από το χαρτί και να ζωντανεύει στη μεγάλη οθόνη.


Το φιλμ "Ο Τεντέν και το μυστήριο του Χρυσόμαλλου Δέρατος" είναι μια γαλλική παραγωγή που ακολουθεί τις περιπέτειες του ήρωα σε διάφορες χώρες ανάμεσά τους και Ελλάδα. Γυρισμένη σε Μετέωρα, Πειραιά κά, συνδυάζει το φολκλόρ στοιχείο της ...εξωτικής Ελλάδας, με αυτό της καταιγιστικής δράσης, στην οποία εμπλέκονται και Έλληνες ηθοποιοί, όπως ο Δήμος Σταρένιος σε χαρακτηριστικό ρόλο κλειδί, ο Δημήτρης Μυράτ σε ρόλο κακού ή η Δώρα Στράτου με το συγκρότημά της σε γνωστούς δημοτικούς χορούς.



Τεύχη

1. Ο Τεντέν στη χώρα των Σοβιετικών (1929–1930)
2. Ο Τεντέν στο Κονγκό (1930–1931)
3. Ο Τεντέν στην Αμερική (1931–1932)
4. Τα πούρα του Φαραώ (1932–1934)
5. Ο μπλε λωτός (1934–1935)
6. Το σπασμένο αυτί (1935–1937)
7. Το μαύρο νησί (1937–1938)
8. Το σκήπτρο του Οττοκάρ (1938–1939)
9. Ο κάβουρας με τις χρυσές δαγκάνες (1940–1941)
10. Το μυστηριώδες άστρο (1941–1942)
11. Το μυστικό του μονόκερου (1942–1943)
12. Ο θησαυρός του κόκκινου Ρακάμ (1943–1944)
13. Οι επτά κρυστάλλινες μπάλες (1943–1948)
14. Ο ναός του ήλιου (1946–1949)
15. Ο Τεντέν στη χώρα του μαύρου χρυσού (1948–1950)
16. Αποστολή στη Σελήνη (1950–1953)
17. Βήματα στη Σελήνη (1950–1954)
18. Υπόθεση Τουρνεσόλ [ή Κάλκιουλους] (1954–1956)
19. Η λίμνη με τους καρχαρίες [ή Κάρβουνα στο Αμπάρι] (1958)
20. Ο Τεντέν στο Θιβέτ (1960)
21. Τα κοσμήματα της Κασταφιόρε (1963)
22. Πτήση 714 για Σίδνεϋ (1968)
23. Ο Τεντέν και οι Πίκαρος (1976)
24. Αλφ-Αρτ [γαλλ. Tintin et l'alph-art] (1986, 2004) [δημοσιευμένο μετά το θάνατο του Ερζέ]




O Δημιουργός


Ο Georges Prosper Remi (22 Μαΐου 1907 - 3 Μαρτίου 1983), περισσότερο γνωστός με το ψευδώνυμο Ερζέ, ήταν συγγραφέας και καλλιτέχνης. Το πιο γνωστό, αλλά σίγουρα και το πιο σημαντικό έργο είναι Οι περιπέτειες του Τεντέν μια σειρά, η οποία έγραψε και εικονογράφησε από το 1929 μέχρι το θάνατό του το 1983, αν και ήταν επίσης υπεύθυνος για άλλες επίσης γνωστές σειρές κόμικς όπως το Quick & Flupke (1930-1940) και Jo, Zette και Τζόκο (1936-1957).

Γεννημένος από μια μεσοαστική οικογένεια σε ένα προάστιο των Βρυξελλών, το Etterbeek, πήρε εξ αρχής ένα έντονο ενδιαφέρον για τον προσκοπισμό στην πρώιμη παιδική ηλικία, κάτι που θα αποδειχθεί εξαιρετικά μεγάλη επιρροή στο μετέπειτα έργο του. Αρχικά παράγει εικόνες για το Βέλγικο περιοδικό Προσκοπισμός. Το 1927 άρχισε να εργάζεται για τη συντηρητική πτέρυγα εφημερίδα Le XXe Siècle (εικοστός αιώνας), όπου εκεί υιοθέτησε το ψευδώνυμο "Hergé" [ɛʁʒe] , με βάση την γαλλική προφορά του "RG", τα αρχικά του αντιστρέφεται. Ήταν εδώ, το 1929, που άρχισε να συγγράφει και την πρώτη από τις περιπέτειες του Τεντέν, Ο Τεντέν στο ομόσπονδο κράτος των Σοβιέτ .

Αξιοσημείωτες ιδιότητες μέσα από τις ιστορίες του θρυλικού πια, ήρωα είναι ότι περιλαμβάνουν μέσα τους ζωντανές εικόνες, που έχουν να κάνουν με τον ανθρωπισμό. Το κόμικ έχει μια τελείως ρεαλιστική αίσθηση που παράγεται μετά από σχολαστική έρευνα που διεξάγεται από τον ίδιο τον Herge, με πολλές και ποικίλες σατιρικές αναφορές στην ιστορία και την πολιτική του 20ου αιώνα. O Μπλέ Λωτός, για παράδειγμα, είναι μια ιστορία εμπνευσμένη από το περιστατικό Mukden που οδήγησε στον κινεζο-ιαπωνικό πόλεμο του 1934. Αλλά και επόμενα τεύχη του περιοδικού, όπως η υπόθεση Λογισμός (Τουρνεσόλ) απεικονίζει τον Ψυχρό Πόλεμο . Ο Hergé έχει γίνει ένας από τους πιο διάσημους Βέλγους σε όλο τον κόσμο και Τεντέν είναι ακόμα μια διεθνή επιτυχία.

Ο ίδιος ο Hergé είναι πια μια εξέχουσα προσωπικότητα και εθνικός ήρωας στην πατρίδα του, στο βαθμό όπου έχει χαρακτηριστεί ως η πραγματική «προσωποποίηση του Βελγίου».

Η πολυαναμενόμενη αίθουσα Hergé Museum άνοιξε το Louvain-La-Neuve , στις 2 Ιουνίου 2009. Σχεδιασμένο από Pritzker Prize –που κέρδισε σε διεθνή διαγωνισμό τον  αρχιτέκτονα Christian de Portzamparc.

Μπήκε στο Comic Book Hall of Fame το 2003.


ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...


Τον Απρίλη του 1970, ο Χάρης Πάτσης  έχει φτιάξει τότε την πλέον αξιόπιστη και καταξιωμένη έκδοση εγκυκλοπαίδειας στη χώρα. Μια έκδοση που έμελε να αφήσει το στίγμα της και στα κόμικς!

Το Νοέμβριο του 1973 κυκλοφορεί  το πρώτο εξώφυλλο του περιοδικού. Μια πραγματικά εξαιρετική δουλειά που είχε επιμεληθεί ο Απόστολος Λυράκος, που ήταν και ο υπεύθυνος της έκδοσής του.

 Η κίνηση αυτή των εκδόσεων Χάρη Πάτση, ήταν αναμφίβολα μπροστά από την εποχή της. Ήταν  μια διαφορετική απ` τις άλλες πρόταση, ολόφρεσκη και γεμάτη ζωντάνια, από το πρώτο της κιόλας εξώφυλλο!

 Ένας ξανθός μπόμπιρας, με χαρακτηριστικό τσουλούφι που προεξείχε, φορώντας ένα παντελόνι βερμούδα, κρατώντας πολύχρωμα μπαλόνια και με τη συνοδεία ενός αστείου και χαμογελαστού, μικρού λευκού σκυλιού, στόλιζε το νέο αυτό εγχείρημα και κατέρριπτε, τον μύθο που ήθελε τις «σοβαρές» εταιρείες να μην μπλέκουν με τα κόμικς!

  

Ο Βέλγος Τέν Τέν, με την Ευρωπαϊκή του φήμη με μόλις 2 δραχμές σαν αντίτιμο, την  διαφορετική αντίληψη περί κομικ, με πολλές καινοτομίες και μια σειρά ευφυέστατων Γάλλων και Βέλγων δημιουργών να κρύβονται πίσω από τα σκίτσα, που εκπροσωπούσαν μια νέα σχολή έμοιαζε καταδικασμένος να πετύχει. Κάποιοι από εκείνους τους ήρωες, είχαν εμφανιστεί και παλαιότερα στην χώρα μας, σε άλλες εκδοχές και καιρούς.

Όπως ο Τέν Τέν στο περιοδικό «Βέλος» του Τερζόπουλου(1968), ή οι Ρίκ Όσετ και Μισέλ Βαγιάν στο «Μπράβο» του Τροπεάτη(1964). Ήταν όμως παρόντες στο «Τέν Τέν», όλοι μαζί, σαν μια ολοκληρωμένη πρόταση, από τις καλύτερες που επιχειρήθηκαν ποτέ.


Η δημιουργία του Herge, έχοντας πίσω της την καθολική αναγνώριση και παραδοχή σε όλη την Ευρώπη, έδειχνε να είναι έτοιμη ώστε να αντιμετωπίσει και τις δυσκολίες της Ελληνικής αγοράς. Κι όμως, η έκδοση δεν ήταν πετυχημένη. Ίσως και να φταίει η πρώτη εντύπωση. Στις σελίδες του πρώτου εβδομαδιαίου Τεν Τεν, απουσίαζε ο ίδιος ο …Τεν Τεν! Πραγματικά, υπήρξε «κενό» σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε «Οι περιπέτειες του Τεν-Τεν».


Ίσως πάλι, να ευθύνεται για όλα και το γεγονός ότι οι συντελεστές επέλεξαν να ρίξουν σχεδόν ταυτόχρονα, ακόμη δύο εκδοχές του. Το μηνιαίο και το επίσης μεγάλου σχήματος «Φώτο Περιπέτειες».


Ήταν μια δύσκολη οικονομικά περίοδος και κάτι τέτοιο μάλλον δε βοήθησε. Όπως επίσης, προβληματισμό θα μπορούσαν να αντλήσουν και από την περίπτωση πολλών παρόμοιων τίτλων, που απευθύνονταν σε μικρούς ηλικιακά αναγνώστες, περιοδικά σαν τα Σολντίνο, Παπερίνο, Ντένις ο Τρομερός, Σινεάκ, που είχαν όλα την ίδια τύχη. Λίγα μόλις αντίτυπα και με τα βίας 6 – 8 μήνες διάρκεια ζωής. Όλα τους, στόχευαν σε ένα μάλλον παιδικά καθ’ αυτό κοινό, των πρώτων τάξεων του Δημοτικού, επιδιώκοντας να πάρουν. Από το εξώφυλλο του πρώτου κιόλας τεύχους, με τα έξυπνα στημένα χρώματα, την πολύ διαφορετική απ` όλες τις ανταγωνιστικές του γραμματοσειρά, τις ευρηματικές εσωτερικές του καταχωρήσεις, αλλά ακόμη και την προσοχή που δόθηκε στην παραμικρή λεπτομέρεια, έδειχνε και ήταν κάτι πολύ ελκυστικό. Στην σελίδα 50 του πρώτου τεύχους, διακρίνουμε μια πολύ χιουμοριστική(ενδεικτική της ματιάς του Λυράκου, που ήταν σε τελείως διαφορετικό μήκος κύματος από όλους τους συναδέλφους του), ένας νεαρός αναγνώστης ετοιμάζεται να …καταβροχθίσει ένα Μικρό Τέν Τέν, με ένα απίστευτο(ακολούθησαν ακόμη πιο ευρηματικά, στα επόμενα τεύχη) σλόγκαν να το συνοδεύει, που άφησε εποχή πραγματικά! «Για νέους 7 έως 77 ετών»!

Σε κάθε σελίδα τώρα, κάτω δεξιά υπήρχε δίπλα στην αρίθμηση της και το πρόσωπο του Τέν Τέν, ενώ οι 68 σελίδες του ήταν μισές – μισές σε σχέση με το χρώμα, το σχήμα του περιοδικού μάλλον …μέτριου( και ασυνήθιστου) αναστήματος, ενώ το κόστος για όλα αυτά ήταν κάθε άλλο παρά απαγορευτικό! Ωστόσο, το περιοδικό έκανε ντεμπούτο ημέρα Παρασκευή, ενώ από το επόμενο τεύχος πήγε στο …κάθε Τετάρτη. Ίσως και αυτό να έπαιξε τον ρόλο του, παρά το γεγονός ότι η προσπάθεια της παραγωγής του ήταν εξαιρετικά φιλόδοξη και είχε γόνιμο έδαφος για να «περπατήσει» και στην Ελλάδα.


Στην διπλανή εικόνα είναι το πρώτο τεύχος της σειράς το οποίο δεν κυκλοφόρησε ποτέ στην Ελλάδα.

 





1 σχόλιο: