O Γιάννη Κόκκορης και το Tarpon Springs

Λίγο πολύ όλοι μας γνωρίζουμε και τιμούμε τους διαπρεπείς Έλληνες του εξωτερικού. 
Ανθρώπους, που με το προσωνύμιο "The Greek", μας έκαναν και μας κάνουν υπερήφανους. Και όχι μόνο υπερήφανους αλλά καμιά φορά και επηρμένους, γιατί αυτή η μικρή πατρίδα μας γεννά τέτοιες προσωπικότητες, λες και οι άλλοι λαοί, δεν έχουν τέτοιους. Και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου. Σας δηλώνω ευθέως, πως είμαι πολύ υπερήφανος που μιλάω Ελληνικά και αυτά τα ελληνικά τα έμαθα από την μητέρα μου και αυτή από την δική της

Κάποιους που δεν απασχόλησαν ούτε τα επιστημονικά περιοδικά, ούτε τις ιστορίες της τέχνης. Ανθρώπους ταπεινούς, που δεν θα τους βρείτε ούτε στην Πάπυρος Λαρούς, ούτε στη Δομή, παρά μόνο στην ανοικτή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia. Ένας τέτοιος είναι και ο Κυνουριάτης Γιάννης Κόκκορης. Γεννήθηκε στο Λεωνίδιον την 17 Σεπτεμβρίου 1877. Ήταν γιος του Μιχάλη και της Σταματίνας Κόκκορη.
Το 1895 ο Γιάννης Κόκκορης μετανάστευσε στην Νέα Υόρκη, όπου εργαζόταν για τον έμπορο σπόγγων Λεμπέση. Το 1896 πήγε στο Tarpon Springs και άρχισε να δουλεύει για τον επίσης έμπορο σπόγγων John Cheney. Ο Γιάννης Κόκκορης έφερε τον αδερφό του Γιώργο το 1898 και το 1900 και τον άλλο του αδερφό Ηλία. Τα αδέλφια δούλευαν στην αρχή για τον John Cheney.
Πριν την έλευση του Γιάννη Κόκκορη στο Tarpon Springs, οι ντόπιοι και κυρίως οι ιθαγενείς Ινδιάνοι Conch μάζευαν τα σφουγγάρια ή με καμάκια ή με γάντζους σε ρηχά νερά, κοιτάζοντας τα από την επιφάνεια του νερού με το λεγόμενο «γυαλί», δηλαδή τον τενεκεδένιο κύλινδρο με τον γυάλινο πάτο, που βλέπουμε και σήμερα μερικούς ψαράδες να χρησιμοποιούν για να καμακώσουν χταπόδια στα ρηχά.
Ο πρώτος έμπορος σπόγγων στο Tarpon Springs, ήταν ο προαναφερόμενος John Cheney. Αυτός έβλεπε σφουγγαράδες από όλο τον Κόλπο του Μεξικού να έρχονται στην περιοχή με βάρκες, να ψαρεύουν τα σφουγγάρια και να φεύγουν για τις πατρίδες τους. Ο John Cheney, που ήταν πλούσιος τραπεζίτης από την Φιλαδέλφεια κατάλαβε αμέσως, πως η περιοχή αυτή θα γινόταν η έδρα της αμερικάνικης βιομηχανίας σπόγγων. Έτσι μαζί με τον Ernest Meres έκτισε αποθήκες και βιβάρια και μετέφερε τα σφουγγάρια αρχικά με άμαξες στην Νέα Υόρκη. Στo Tarpon Springs, άρχισε να γεννιέται η αμερικάνικη σπογγαλιεία.

Ωστόσο, με αυτό τον τρόπο της αλιείας των σπόγγων, το Tarpon Springs δεν θα γινόταν ποτέ η έδρα της σπογγαλιείας. Η ανάπτυξη της σε βιομηχανία και κατά συνέπεια η ανάπτυξη της πόλης του Tarpon Springs, οφείλεται στον δαιμόνιο Έλληνα Γιάννη Κόκκορη. Το 1905, αφού αποχαιρέτησε οριστικά τους συνεργάτες του στην Νέα Υόρκη, έρχεται στην Ελλάδα και προσλαμβάνει Αιγινήτες και Δωδεκανήσιους σφουγγαράδες. Φέρνει τον ειδικό εξοπλισμό με τα σκάφανδρα, τα οποία περιέργως μέχρι τότε ήταν άγνωστα στην Αμερική.
Το 1907 ο αριθμός των Ελλήνων σφουγγαράδων είχε φτάσει τους 500. Η ελληνική πείρα και δεξιότητα από το ψάρεμα των σπόγγων στις θάλασσες της Μεσογείου, έκανε το θαύμα της. Το πρώτο καΐκι που αγόρασε ο Γιάννης Κόκκορης για 180 δολάρια ήταν το "Pandora", που το βάφτισε «Ελπίς». Σιγά σιγά ο στόλος μεγάλωνε, και ο πλούσιος βυθός του κόλπου του Μεξικού γέμιζε τις αποθήκες του John Cheney.

Να πως περιγράφει τον παρθένο βυθό του κόλπου του Μεξικού ο Peter N Yiannos, στο The History of the Tarpon Sponge Industry: «...σαλπάρανε μερικά μίλια μέσα στον κόλπο. Κατέβασαν τα πανιά και ετοιμάστηκαν για την στιγμή που περίμεναν με τόση αγωνία. Ήταν η πρώτη φορά που ανθρώπινα πόδια θα περπατούσαν στον βυθό του κόλπου. Μια μαγική δύναμη τους έσπρωχνε στα μυστήρια του βυθού, και γεμάτοι ελπίδα έδρεψαν τους θησαυρούς των σπόγγων. Η επιστροφή στο Tarpon ήταν ένας θρίαμβος. Τα καλά νέα έφτασαν στην Ελλάδα, σ΄ όλο το Αιγαίο και ειδικά στα Δωδεκάνησα. Ολόκληροι στόλοι πληρωμάτων ήρθαν από τις Σπέτσες, Ύδρα, Αίγινα, Σύμη, Κάλυμνο, Χάλκη... Κανείς δεν ήταν παντρεμένος ή και αν ήταν, είχαν αφήσει πίσω τις γυναίκες και τα παιδιά τους στα νησιά. Η μόνη Ελληνίδα στο Tarpon ήταν η ’ννα Κόκκορη, γυναίκα του Γιάννη Κόκκορη που είχε φέρει και το παιδί τους τον Μιχάλη. Το πρώτο Ελληνόπουλο που γεννήθηκε στο Tarpon ήταν η κόρη τους Σταματίνα το 1906.
Ο πρώτος Έλληνας δύτης που είδε τον κόλπο του Μεξικού ήταν ο Δωδεκανήσιος Δημοσθένης Καβάσιλας και ο δεύτερος ο Αιγινήτης Στυλιανός Μπέσης. Οι δύο αυτοί δύτες κατά την περιγραφή του Peter N Yiannos: «... μείνανε αποσβολωμένοι από τον φυσικό πλούτο του βυθού που βλέπανε, χιλιάδες σφουγγάρια στόλιζαν τα παρθένα και ερημικά χωράφια του βυθού. Χιλιάδες κοράλλια όλων των χρωμάτων και μορφών σαν χοντρά σταφύλια σε θαλασσινούς αμπελώνες. Πολύχρωμα φτερά παγωνιών της θάλασσας, υπέροχοι θαλασσινοί κήποι μέσα από τους οποίους κολυμπούσαν ψάρια όλων των ειδών. Κάθε 10 λεπτά οι δύτες στέλνανε τα καλάθια γεμάτα από τα καλύτερης ποιότητας σφουγγάρια που είχε δει ποτέ ο κόσμος...» Το 1907 οι σφουγγαράδες σχημάτισαν κοινότητα για να ιδρύσουν εκκλησία και εξέλεξαν τον Νικόλα Πέππα από την Αίγινα ως πρώτο πρόεδρο. Αυτός ήταν η κινητήρια δύναμη για την κατασκευή του πρώτου Ναού του Αγίου Νικολάου που χωρούσε 250 άτομα και κόστισε περίπου 3500 δολάρια.
Η ενορία αναγνωρίστηκε από την Ελληνική Εκκλησία το 1908. Αλλά και μετά την οργάνωση της Ελληνικής Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής το 1922, η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου συνέχισε να λειτουργεί σαν ξεχωριστή κοινότητα μέχρι που το 1976 αναγνωρίστηκε από την Αρχιεπισκοπή με παρότρυνση του σημερινού πρωτοπρεσβύτερου. Δεν ήθελαν να ανήκουν στην Αρχιεπισκοπή ήθελαν να είναι ανεξάρτητη κοινότητα. Η Ελληνική Κοινότητα με τον καιρό μεγάλωσε και έφθασε το 1925 να έχει Ελληνικό σχολείο με 200 μαθητές. Ο ναός του Αγίου Νικολάου δεν τους χωρούσε πια. Έτσι πήραν την απόφαση να φτιάξουν καινούργιο. Δεν είχαν όμως αρκετά χρήματα, μόλις 20.000 δολάρια στο ταμείο τους. Τότε η πίστη και το πνεύμα συνεργασίας και αδελφοσύνης και προπάντων το Ελληνικό φιλότιμο έδρασαν και έδωσαν τη λύση. Αποφάσισαν λοιπόν οι σφουγγαράδες το καλύτερο σφουγγάρι που θα μάζευαν σε κάθε βουτιά να το χαρίζουν στην Εκκλησία. Με αυτά τα σφουγγάρια που ήταν εκλεκτής ποιότητας και προωθώντας τα σε καλές αγορές της Ελλάδας επιτύγχαναν μεγάλες τιμές, με αποτέλεσμα να μαζέψουν πολύ γρήγορα 150.000 δολάρια. Έτσι οι εργασίες άρχισαν το 1941 και τέλειωσαν το 1943. Ο νέος ναός του Αγίου Νικολάου χτίστηκε με βάση το σχέδιο της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινούπολης.
Για περισσότερα από 50 χρόνια, σ΄ αυτό το θέρετρο των 18.000 κατοίκων που βρίσκεται 20 μίλια νοτιοδυτικά της Tampa, ο εορτασμός της βάπτισης του Χριστού γίνεται με τον πλέον επιφανή και χαρακτηριστικό τρόπο για τις Η.Π.Α.. Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου αποτελεί το επίκεντρό του. Υπολογίζεται πως δεκάδες χιλιάδες κόσμος παρακολουθεί τις διήμερες τελετές που περιλαμβάνουν Αρχιερατική Λειτουργία και Λιτανεία από τον ναό του Αγίου Νικολάου στο Spring Bayou με κατάληξη την θεαματική κατάδυση στο νερό για το πιάσιμο του Σταυρού από δεκάδες νεαρούς έφηβους.
Είναι τόσο σημαντικός ο εορτασμός αυτός για την κοινότητα ώστε το 1975 το δημοτικό συμβούλιο ανακήρυξε την πόλη επισήμως ως την «Πόλη των Επιφανίων» στις Η.Π.Α.
Η κοινότητα όμως αυτή, ένα ακόμα πραγματικά σπουδαίο κέντρο του Ελληνισμού στις Η.Π.Α., χρωστά την ανάδειξή της στο ταπεινό σφουγγάρι, ένα πρωτόγονο ερμαφρόδιτο πλάσμα που διηθεί 64 ποτήρια νερό την ημέρα από το σώμα του. Κι αυτό συνδέεται με έναν δαιμόνιο Έλληνα, τον Λεωνιδιώτη Γιάννη Κόκκορη, που απεβίωσε το 1994 στο County Duvall της Φλόριντα.
Θα πρέπει όμως και εμείς, στην μητροπολιτική Ελλάδα, να μην ξεχνάμε τους πρωτοπόρους Έλληνες που κάτω από αντίξοες συνθήκες δημιούργησαν την Ελλάδα του εξωτερικού. Και ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν και ο Γιάννης Κόκκορης από το Λεωνίδιον της Κυνουρίας. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει. Για να γράψω το κείμενο αυτό χρησιμοποίησα πληροφορίες από τον Jim Golding (Χρυσσούλη) και τον Peter N. Yannos, τους οποίους ευχαριστώ που με διαφώτισαν για τον τοσο σημαντικό συμπατριώτη μου, για τον οποίο κανείς δεν έχει μιλήσει ποτέ στο Λεωνίδιον Κυνουρίας.

Πρωτότυπη δημοσίευση από

Φίλιππος Β. Μπεκύρος